Προτάσεις για τα Βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα

Ο θεσμός των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ)περιέχεται στο άρθρο 104 του Κανονισμού του ΙΚΑ του 1951. Ο θεσμός ίσχυσε με στόχο τη στοιχειώδη διασφάλιση της υγείας των εργαζομένων σε ειδικές κατηγορίες επαγγελμάτων και μόνο για τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ.
Ο χαρακτηρισμός της ειδικότητας μιας ομάδας εργαζομένων ως εργαζομένων σε ΒΑΕ σήμαινε επιπλέον εργατική και εργοδοτική εισφορά στο ΙΚΑ, μείωση του ορίου συνταξιοδότησης κατά 5 χρόνια λιγότερο και αυξημένο ποσό σύνταξης, λόγω της αυξημένης ασφαλιστικής εισφοράς.
Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την ισχύ του θεσμού μέχρι σήμερα κάποια επαγγέλματα του καταλόγου των ΒΑΕ δεν ασκούνται πλέον και νέα επαγγέλματα με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων εμφανίσθηκαν.
Στα πλαίσια αυτά υπάρχει η ανάγκη να διεξαχθεί ένας ουσιαστικός διάλογος για το θεσμό των ΒΑΕ, την αναθεώρηση του καταλόγου των επαγγελμάτων, το εύρος του θεσμού με επέκτασή του και σε ομάδες εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.

Χωρίς Ιατρική της Εργασίας

Κύρια υπάρχει ανάγκη η όποια αναθεώρηση του καταλόγου να συνδυαστεί με τον κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών, στα πλαίσια συμμόρφωσης και με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 19.9.2003 (σε συνάρτηση με την προηγούμενη Σύσταση 90/326/ΕΟΚ της Επιτροπής της 22.5.90 σχετικά με τον ευρωπαϊκό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών), με την ύπαρξη δομών για τη υγεία και ασφάλεια στην εργασία.
Η Κυβέρνηση προχώρησε στη συγκρότηση και λειτουργία επιτροπής για την αναθεώρηση των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων χωρίς στη σύνθεσή της να μετέχουν εκπρόσωποι της ιατρικής της εργασίας και προστασίας του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει γνώση στα μέλη της επιτροπής ούτε για τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ούτε για την ύπαρξη του πλούσιου νομοθετικού περιεχομένου για την προστασία της υγείας και ασφαλείας στην εργασία.
Γιατί δεν είναι δυνατόν να προχωρούν νέες ρυθμίσεις χωρίς να υπάρχει πολιτική βούληση για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των ζητημάτων που άπτονται της διασφάλισης της υγείας των εργαζομένων συνολικά σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Μάλιστα, παράλληλα με τη λειτουργία της επιτροπής για τα ΒΑΕ, συγκροτήθηκε από το Υπουργείο Απασχόλησης και λειτούργησε επιτροπή (αποτελούμενη κατά κύριο λόγο από γιατρούς εργασίας-τους καθ’ ύλη αρμόδιους) για την εναρμόνιση του υπάρχοντος καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών με αυτόν της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 19.9.2003.
Επίσης, σε μόνιμη βάση και σε τακτά διαστήματα συνεδριάζει το Συμβούλιο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΣΥΑΕ) και εξετάζει νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τα ζητήματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Κάποια στιγμή στην όλη διαδικασία και στην αντιπαράθεση με τα συνδικάτα η Υπουργός Απασχόλησης κάτι ψέλλισε για την υπάρχουσα νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια.
Όμως η κ. Υπουργός από εκεί έπρεπε να ξεκινήσει πρώτα. Και αφού υπήρχε όλο εκείνο το πλαίσιο δομών για τη προστασία της υγείας των εργαζομένων και τη σωματική τους ακεραιότητα και υπήρχε ο ενιαίος φορέας εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου και ο φορέας ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου με τα πρώτα συμπεράσματα και το τι μέλλει γενέσθαι, τότε θα μπορούσε να ξεκινήσει ο διάλογος και για την αναθεώρηση του καταλόγου των ΒΑΕ.
Θα ήταν ενδιαφέρον εάν γινόταν μια μελέτη για το τι προσέφερε τόσα χρόνια ο θεσμός αυτός στη προστασία της υγείας των εργαζομένων, πέραν της πρόωρης συνταξιοδότησης και της αυξημένης σύνταξης.
Μελέτη σε βάθος χρόνου για τους εργαζόμενους του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, όπου θα καταγραφούν τα επαγγέλματα, οι μέρες απουσίες από την εργασία, η συχνότητα εμφάνισης επαγγελματικών ασθενειών και έπειτα η ταξινόμηση σε κατηγορίες των ΒΑΕ.
Τότε και σε συνδυασμό με την νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια θα μπορούσε να ξεκινήσει ο διάλογος για την αναθεώρηση του καταλόγου.
Η ποιότητα των συνθηκών εργασίας και η διασφάλιση της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας των εργαζομένων δεν μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης επιδόματος ΒΑΕ.
Πρώτιστα είναι ύπαρξη δομών για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων και μετά, όπως και η ΑΔΕΔΥ σε σχετικό υπόμνημά της προτείνει, μικρότερο ωράριο, μεγαλύτερη διάρκεια άδειας και ένταξη σε διαφορετικό μισθολογικό κλιμάκιο όσων κλάδων εργαζομένων χαρακτηριστούν ως ΒΑΕ.

Πρόληψη αντί θεραπείας

Εξ άλλου η μέχρι σήμερα Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, όπως και η σύσταση της 19.9.2003 που προανέφερα στόχο έχουν την πρόληψη και όχι τη θεραπεία(ισχύει και εδώ η θέση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας ότι η πρόληψη στοιχίζει λιγότερο από τη θεραπεία).
Δυστυχώς, ελάχιστα απ’ όλα αυτά τα αναγκαία μέτρα έχουν υλοποιηθεί στους χώρους εργασίας. Στο δε δημόσιο, όπου οι εκάστοτε υπουργοί επέχουν και θέση εργοδότη σχεδόν τίποτα, αφού όλα περνούν από «την δαμόκλειο σπάθα» του Υπουργείου Οικονομικών.
Τα συνδικάτα τελικά έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους και πρέπει πιο εμπεριστατωμένα και ουσιαστικά να αντιπαλέψουν την προσπάθεια της κυβέρνησης για αναθεώρηση του καταλόγου των ΒΑΕ, επί της ουσίας για αδιαφορία διασφάλισης της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας των εργαζομένων και διευκόλυνση των εργοδοτών.
Ιλεάνα Σακκά
Εκπρόσωπος της ΑΔΕΔΥ στο Συμβούλιο Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας(ΣΥΑΕ)

(δημοσιεύθηκε στις οικονομικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας την 27.9.2008)